İSA DİRİLDİ Mİ ?

Pek çok kez  İsa’nın ölüp dirildiği konusu akılları karıştırmıştır. Hristiyanlar İsa’nın öldüğünü üçüncü gün dirildiğini savunurlar. Peki Tanrı olan birisi dirilebilir mi ? Daha da önemlisi ölebilir mi ? Bu makale de tarafsız bir yol izlenerek, İsa’yı Rab ve Kurtarıcı olarak görmeyip iman etmeyen kişilere ve onların kaynaklarına bakmaktadır.

Agnostik Bir Bakış Açısı

 Agnostik bir tarihçi olan Bart D.EHRMAN - Did Jesus Exit?  Kitabında İsa’nın varlığını ve çarmıha gerildiğini tarihsel olarak kanıtlayıp gözler önüne şu cümleleriyle sermektedir;

"The reality is that whatever else you may think about Jesus, he certainly did exist. And he certainly was crucified, as even the most critical historians agree."

(“Gerçek şu ki, İsa hakkında ne düşünürseniz düşünün, kesinlikle var olmuş bir kişidir. Ve kesinlikle çarmıha gerilmiştir; en eleştirel tarihçiler bile bunda hemfikirdir.”)

(Ehrman, 2012, s. 231)

Modern Tarihçiler ve Akademik Görüşler

 Gary R. Habermas & Michael R. Licona taraflarınca yazılmış “The Case for the Resurrection of Jesus” kitabında, İsa’nın tarihsel olarak nasıl dirildiğini savunurken “Minimal Facts”(Asgari Gerçekler) yaklaşımını kullanarak akademik kanıtları analiz ederek  kitabında şöyle söyler;

(“İsa’nın dirilişi, boş mezar, ölüm sonrası görünümler geniş çapta kabul edilen tarihsel olguları en makul şekilde açıklayan olaydır.”)             - (Habermas & Licona, 2004, s. 48)

N. T. Wright’ın yazılarına gözlerimizi çevirdiğimizde Wright’a göre asıl meselenin;

"The historical evidence strongly supports both the empty tomb and the post-crucifixion appearances of Jesus. The real challenge is to account for how these events were perceived and understood."

(“Tarihsel kanıtlar, boş mezar ve İsa’nın çarmıha gerilmesinden sonraki görünümlerini güçlü bir şekilde desteklemektedir. Asıl zorluk, bu olayların nasıl algılandığını ve yorumlandığını açıklamaktır.”)

(Wright, 2003, s. 710).

Tamamen algıda seçicilik yapan tarihçiler, araştırmacılar ve de akademisyenlerin yorumlama olarak kattığı zorluklardır.

Yahudi ve Roma’lı Tarihçi Kayıtları

Birinci yüzyılın önde gelen Yahudi Tarihçisi Flavius JOSEPHUS, “Yahudi Tarihi”(Antiquities 18. 63-64)* adlı eserinde şöyle söyler:

“İsa diye bilinen bir bilge adam vardı...Pilatus tarafından çarmıha gerildi. Ama öğrencileri O’ndan vazgeçmediler, çünkü O’nu ölümden sonra canlı olarak gördüklerini söylediler.”

Roma İmparatorluğuna bağlı olan İsa’ya karşı bir inancın içinde olmayan, Romalı Tarihçi Tacitus(MS 116 civarı)

“Annales” adlı eserinde, İsa’nın çarmıha gerildiğini söyler orada öldüğünü Romalı askerlerce mezarının korunduğunu ve öğrencilerinin O’nu gördüğünü savunur.

İsa’nın Dirilişi Karşısında Ortaya Atılan Teoriler

İsa’nın dirilmesine karşın olarak suçlayıcı, eleştirel, teoriler de (özellikle ilk yüzyıl olmak üzere) bu durumun tartışmadan kaçınılmaz hale gelmesini sağlamıştı. Bununla beraber ortaya çıkan teoriler ve çürütülmeleri şu yönde tarihe yol vermiştir.

Çalınmış Ceset Teorisi*

Öncelikle ‘Çalınmış Ceset Teorisi’ gün yüzüne çıkmıştır ve de  bu durumun çürütülmesi Roma İmparatorluğu tarafından pekte zaman almamıştır kendi hüküm sürdüğü topraklarda ki Roma askerleri bizzat İsa’nın mezarını korumuşlardı.

Halüsinasyon Teorisi

Bir diğer teori ise ‘Halüsinasyon Teorisi’dir. İsa dirildikten sonra beş yüz kişiye görüldüğünden dolayı bu  beş yüz insanın aynı anda halüsinasyon görmesi absürt derece zor olduğundan teorinin ortaya çıkmasıyla yok olması birolmuştur.

Efsane Teorisi

Daha günümüze yakın olan teori ise “Efsane Teorisi”dir, lakin bu da anlatılar sayesinde ve Roma kaynaklarınca (1.yüzyıla ait olması ve çok erken olmasından dolayı) hızlıca havada kalan bir diğer teori olmuştur.

İsa Neden Üç Gün Mezarda Kaldı ?

Peki ya neden İsa üç gün boyunca mezarda kaldı ?

- Cuma günü öldü.

-Cumartesi mezarda kaldı.

- Pazar günü dirildi.

Çünkü İsa’nın zamanında, üç gün boyunca ölü sayılmama inancı oldukça yaygındı. Ölen kişinin mezarda üç gün kalmadıkça  ölü sayılmama olayı Yahudiler arasında “üç gün kuralı” olarak bilinirdi. Bu yüzden İsa’nın dirilişinin de bu kültürel algıya uygun olduğunu anlamaktayız.

Yeni Ahit Referansları

* Lazar,öldükten dört gün sonra diriltildi.(Yuhanna 11:17,39)

* Marta, “Rab, o artık kokmuştur, öleli dört gün oldu” dedi.(Yuhanna 11:39)

Burada dördüncü gün, artık dönüşü olmayan bir ölüm statüsünün açıkca belirtilmesidir.

Üç gün boyunca ölü olarak görülmemek nereye dayanıyor diye araştırıldığında en bariz kaynağın Eski Ahit’e uzandığı görülmektedir.

Eski Ahit Referansları

'İki gün sonra bizi diriltecek, Üçüncü gün ayağa kaldıracak, Huzurunda yaşayalım diye. ‘  -HOŞEA 6:2

Eski Ahit’te bulunan Hoşea kitabında, Yahudi yorumcular ve Hristiyan teologlarca bu ayet diriliş temasını temsil etmektedir.

Bu arada RAB Yunus'u yutacak büyük bir balık sağladı. Yunus üç gün üç gece bu balığın karnında kaldı.'  - YUNUS 1:17

Eski Ahit’te bulunan Yunus kitabında, Yunus’un balığın karnında üç gün üç gece kalması, İsa’nın üç gün sonra dirileceğine dair bir ön-gölge(tipolojik bağlam) olarak kabul edilir.

'“Geri dön ve halkımı yöneten Hizkiya'ya şunu söyle: ‘Atan Davut'un Tanrısı RAB diyor ki: Duanı işittim, gözyaşlarını gördüm, seni sağlığına kavuşturacağım. Üç gün içinde RAB 'bin Tapınağı'na çıkacaksın. '   - 2.KRALLAR 20:5

Eski Ahit’te bulunan, 2.Krallar kitabında ise Hizkiya’nın şifa bulması ardından üç gün içinde tapınağa çıkacak olması, ölümden hayata dönüş motifi ile ilişkilendirilir.

Akademik, Teolojik,Toplumsal Kültür ve Tarihsel Veriler ışığında, İsa’nın çarmıha gerilişi ve ardından öğrenciler tarafından bildirilen ‘diriliş’ deneyimlerinin güçlü akademik araştırmalara konu olduğunu gözler önüne serilmektedir.

-U.B.

Kaynakça:

Flavius JOSEPHUS, “Yahudi Tarihi”(Antiquities 18. 63-64)

Tacitus, “Annales”

Habermas, Gary R., & Licona, Michael R. (The Case for the Resurrection of Jesus.   2004. S48)

N.T. Wright  (The Resurrection of the Son of God,  2003, s. 710)

James D.G. Dunn  (Jesus Remembered (Christianity in the Making, Vol. 1.  ,  2003 s. 854)

Bart D. Ehrman  Did Jesus Exist? (The Historical Argument for Jesus of Nazareth 2012, s. 231)

Teorilerin Kaynakçaları:

*Boş Mezar Teorisi:

William Lane Craig  (Assessing the New Testament Evidence for the Historicity of the Resurrection of Jesus s.372) (1989)

*Halüsinasyon Teorisi:

Gerd Lüdemann (The Resurrection of Jesus: History, Experience, Theology  , s38) (1994)

*Hırsızlık Teorisi:

J.D. Crossan  (Jesus: A Revolutionary Biography , s160) (1994)

Kutsal Kitap Kaynakçaları:

*Lazar’ın Diriltilmesi olayı, (Yuhanna 11:17,39)

*Marta ile İsa’nın konuşması, (Yuhanna 11:39)

 *Hoşea 6:2

 *Yunus 1:17

 *2.Krallar 20:5

UB